Tüp bebek tedavisinde önemli bir yöntem olan embriyo dondurma ve bu süreçteki gelişmeler ile sağlıklı gebelikler elde edilerek yüksek başarı oranları sağlanıyor.

Embriyo Nedir?

Tüp bebek tedavisinde, anne adayı yumurta toplama işleminden geçtikten sonra, laboratauar ortamında baba adayının spermi ile yumurtaları döllenir. Bu döllenme sonucu bebeği oluşturacak 46 kromozomlu yeni bir hücre oluşur. Embryo, spermin yumurtayı dölledikten sonra, bebeğin oluşumu için hücre bölünmesinin başladığı ilk evredir. Yumurta, bir tek annenin DNA sını taşırken, embryo, anne ve babanın DNA sını beraber taşır.

Embriyo dondurma nedir?

Laboratuvar ortamında anneden alınan yumurtaların ve babadan alınan spermlerin döllendirilmesiyle elde edilen embriyoların, daha sonraki gebelik denemeleri için özel işlemlerden geçirilerek dondurulması işlemine embriyo dondurma denir. 

Embriyo ve yumurta dondurma işlemleri arasındaki farklar nelerdir?

Yumurta ve embriyo dondurma işlemlerinde yumurtalıklar hormonal iğneler ile uyarılarak ultrason eşiğinde yumurtalar toplanır. Buraya kadar yapılan tıbbi tedaviler ve süreçler aynıdır. Bundan sonra fark yumurta dondurmada direk olarak yumurtalar dondurulurken embriyo dondurma işleminde sperm ile döllenme sağlandıktan sonra oluşan ilk insan hücreleri yani embriyoların bölünmeleri izlenerek 2-6. Günler arasında içlerinden sağlam ve iyi kaliteli olanları seçilerek dondurulur. Sperm gerektiği için embryo dondurma evli olmayan bekar kadınlara uygulanamaz.

Embriyo dondurma ne zaman yapılır?

Dondurulmuş embriyo transferi son yıllarda uygulama sıklığı giderek artan taze embriyo transferlerine alternatif olabilen bir yöntemdir. Çünkü taze embriyo transferi ile gebelik elde edilemediği, düşükle sonlandığı ya da gebelik elde edilmesinden ve doğumla sonlanmasından sonra tekrar bir çocuğa sahip olmak istenildiğinde çiftlerin isteği doğrultusunda dondurulan embriyolar çözülerek anne rahmine yerleştirilmekte ve tekrar gebelik sağlanabilmektedir.

Embriyo dondurma neden yapılır?

Taze embriyo transfer işlemi uygulanmasından sonra ailenin isteğine bağlı olarak geride kalan transfer edilmemiş ve dondurabilecek kalitedeki embriyolar saklanabilmekte, ileriki dönemlerde tekrar transfer için kullanılabilmektedir. Dondurulan bu embriyolar sayesinde anne adayı, hormon iğneleri kullanmadan ve yumurta toplama işlemine maruz kalmadan tekrar embriyo transferine hazırlanabilmektedir. Böylece çok daha az maliyetli ve anne açısından daha az stresli bir dönem geçirilmiş olacaktır.

Yaşamsal riskin olduğu durumlarda embriyo dondurma

Embriyo dondurma işlemi, tüp bebek tedavisi sırasında hastanın endometriumunun yeteri kadar kalınlaşmadığı, yumurtalıklarının aşırı derecede uyarıldığı ve embriyo transferinin sonucunda gebelik elde edildiği takdirde hastayı yaşamsal riske sokabilecek bir durum olan ovarian hiperstimülasyon (OHSS) varlığında da yapılmaktadır. Günümüzde iş hayatı gibi nedenlerle anneliği erteleme düşüncesi varsa ya da kanser sebebi ile kemoterapi alınması gerekli ise embriyoların dondurulması faydalı olacaktır.

En önemli etken anne adayının yaşı

Dondurulma şansına sahip embriyo oluşmasını belirleyen en önemli faktör anne adayının yaşıdır. 38 yaş ve öncesinde bu şans %50 iken, 40 yaş ve üstünde %12’lere kadar gerilemektedir. Dondurulmuş embriyo transferlerinde rahim zarının taze siklüslere göre daha fizyolojik hormon seviyelerine maruz kalmasından dolayı daha yüksek gebelik oranlarına sahip olduğuna dair çalışmalar mevcuttur. Embriyo kalitesi aynı ise; taze embriyo ve donmuş embriyonun başarı şansı aynıdır.

Dondurulan embriyolar nasıl saklanıyor?

Sağlık Bakanlığı’nın belirlediği yasalar çerçevesinde 5 yıla kadar dondurularak saklanan embriyoların transfer süreci, taze embriyo transferlerindeki gibi rahim zarının tutunmaya uygun olduğu dönemlerde gerçekleştirilmektedir. Embriyo dondurma işlemi “vitrifikasyon” yöntemiyle yapılmaktadır. Embriyolar, gelişiminin 2,3,4,5. ve 6. günlerinde dondurulabilmektedir. Ailenin onayı ile dondurulan embriyolar hiçbir biyolojik aktivitenin gerçekleşmediği, -196 derece içerisinde sıvı azot bulunan bir tank içinde muhafaza ediliyor.

Dondurulmuş embriyo nasıl çözülür?

Embriyolar, çözme işlemi sonrasında % 90 oranında canlılıklarını koruyabilmektedir. Dondurulmuş ve sonrasında çözünen embriyolar ile normal tüp bebek uygulamasında oluşan taze embriyolar arasında herhangi bir farklılık yoktur. Her iki uygulama sonrasında başarı sağlanması durumunda tıbbi yönden sağlıklı bebekler dünyaya gelmektedir.

Embriyo dondurmanın başarı oranı nedir?

Dondurulma işlemi sırasında dondurulacak embryoların kalitesi çok önemlidir. En iyi kalitede embriyolar dondurma işleminden en az zarar göreceğinden dolayı dondurulmuş embriyo sonrası canlılık oranı %75-90 iken kötü kalitedeki embriyoların dondurulması durumunda yaşama olasılıkları çok düşüktür (%20-25). Bu nedenle sadece iyi kalitede embriyolar dondurulur.

Tüm dünyadaki sonuçlara bakıldığında dondurulmuş embriyo transferi sonrası gebelik oranları %25-50 arasında değişmektedir. Bu oranlar klinik ve laboratuvar işlemlerine, hastanın yaşına, kısırlık nedenine, çözülen embriyo başına canlılık oranına göre değişkenlik göstermektedir.

Dondurulmuş embriyolar bebeğin sağlığını etkiler mi?

Embriyonun dondurulması doğacak bebeğin sağlığı açısından da bir risk içermemektedir. Tıpkı taze embriyo denemeleri sonucu elde edilen hamilelik sonucu doğan çocuklar gibi genlerini anne ve  babasından alırlar. Dondurulmuş embriyolarla sağlanan hamileliklerde düşük riskinin daha fazla olması gibi bir durum da söz konusu değildir. Hatta bazı çalışmalarda dondurulmuş embriyo transferi yapılan hastalarda gebe kaldıktan sonra düşük yapma oranının, taze embriyo transferi ile hamile kalan kadınlardan daha düşük olduğu tespit edilmiştir.